Ông Vương Đình Huệ bị kỷ luật, ông Võ Văn Thưởng 'điều trị bệnh'

Bộ Chính trị vừa ra quyết định thi hành kỷ luật cảnh cáo đối với ông Vương Đình Huệ, cựu Ủy viên Bộ Chính trị, cựu Bí thư Đảng đoàn, cựu Chủ tịch Quốc hội. Như vậy, ông Huệ thành Tứ Trụ đầu tiên bị Bộ Chính trị kỷ luật sau khi đã mất chức.

Ngày 20/11, tại Trụ sở Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã xem xét, thi hành kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên có vi phạm, khuyết điểm.

Bất ngờ trong số này lại có tên hai nhân vật từng là thành viên Tứ Trụ: cựu Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và cựu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Thông báo của Đảng có nội dung như sau:

"1. Ông Võ Văn Thưởng, trong thời gian giữ cương vị ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi nhiệm kỳ 2010 - 2015, ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Thường trực Ban Bí thư, Chủ tịch nước đã vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; vi phạm quy định những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương; gây hậu quả nghiêm trọng, dư luận xấu, ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và Nhà nước.

2. Ông Vương Đình Huệ, trong thời gian giữ cương vị ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Quốc hội đã vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; vi phạm quy định những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương; gây hậu quả nghiêm trọng, dư luận xấu, ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và Nhà nước.

Căn cứ nội dung, tính chất, mức độ, hậu quả, nguyên nhân vi phạm của các tổ chức đảng và đảng viên nêu trên, theo quy định của Đảng về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm, Bộ Chính trị quyết định thi hành kỷ luật Cảnh cáo các ông: Vương Đình Huệ; chưa xem xét, xử lý kỷ luật ông Võ Văn Thưởng do đang điều trị bệnh."

Cảnh cáo là một trong bốn mức kỷ luật của Đảng Cộng sản Việt Nam dành cho đảng viên, bao gồm (từ nhẹ đến nặng): khiển trách, cảnh cáo, cách chức, khai trừ.

Trong đó, các mức kỷ luật cách chức và khai trừ thuộc thẩm quyền của Ban Chấp hành Trung ương. Theo quy trình thì Bộ Chính trị sẽ phải trình lên Ban Chấp hành Trung ương quyết định. Còn đối với khiển trách và cảnh cáo thì Bộ Chính trị có thể tự quyết.

Việc đưa ra hình thức kỷ luật với ông Huệ, người trước đó được thông báo là đã xin thôi chức và được Trung ương Đảng "đồng ý" trong một hội nghị bất thường của Trung ương Đảng vào ngày 26/4/2024, được đánh giá là một bước bất ngờ.

Bởi lẽ, thời điểm ông Huệ được cho nghỉ, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã nêu các vi phạm và khuyết điểm của ông Huệ nhưng đã không yêu cầu Bộ Chính trị xem xét kỷ luật ông Huệ, mà đã cho ông Huệ chủ động xin thôi giữ các chức vụ, nghỉ công tác, nghỉ hưu.

Đây được xem là cách mà Đảng cho các nhân vật trong Tứ Trụ - những người quyền lực nhất - được "hạ cánh an toàn", rút lui trong danh dự.

Tuy nhiên, với việc ông Huệ bị kỷ luật cảnh cáo ông Huệ và thông báo "chưa xem xét" đối với ông Thưởng, có vẻ như câu chuyện chưa kết thúc.

Cảnh cáo cựu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ

Diễn biến mới nhất về cựu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho thấy có thể dưới thời Tổng Bí thư Tô Lâm, những nhân vật trong Tứ Trụ nếu có vi phạm thì cũng sẽ không được “hạ cánh an toàn”. Và đây có thể là điểm mới trong cách xử lý những lãnh đạo chủ chốt của Đảng khi mắc khuyết điểm.

Thông báo của Đảng còn cho thấy được cụ thể hơn những sai phạm của ông Huệ và ông Thưởng, so với thông báo hồi hai ông thôi chức:

“Ông Vương Đình Huệ trong thời gian giữ cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Quốc hội, đã vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Ông Huệ cũng được xác định đã vi phạm quy định những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương; gây hậu quả nghiêm trọng, dư luận xấu, ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và Nhà nước.”

Như vậy sai phạm của ông Huệ diễn ra trong thời gian ông làm chủ tịch Quốc hội và đã vi phạm quy định trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Vào ngày 26/4, thông báo của Đảng về việc cho ông Huệ xin thôi các chức vụ có nêu ông phải “chịu trách nhiệm người đứng đầu theo các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước”.

Tuy hiện tại, công chúng vẫn không rõ ông Huệ đã vi phạm cụ thể trong vụ việc gì, mức độ nghiêm trọng ra sao nhưng bài báo trên trang VnExpress khi viết về sự kiện từ chức của ông Huệ hồi tháng 4 đã đề cập đến ông Phạm Thái Hà.

Ông Hà là phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, trợ lý chủ tịch Quốc hội, đã bị bắt vào ngày 22/4 với cáo buộc lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi, liên quan đến vụ án tại Tập đoàn Thuận An. Xét quá trình công tác ông Phạm Thái Hà, có thể thấy ông Hà là trợ lý thân cận của ông Huệ từ năm 2006 và theo chân ông Huệ qua nhiều cơ quan khác nhau cho đến khi ông Huệ làm chủ tịch Quốc hội.

Vì vậy, việc ông Hà bị khởi tố có thể là một trong những nguyên nhân khiến ông Huệ phải “xin thôi", theo Quy định 41, dù Đảng chưa bao giờ công khai vấn đề này.

Trước khi ông Vương Đình Huệ mất chức hồi tháng 4, BBC News Tiếng Việt đã có bài viết phân tích về Quy định 41 và trách nhiệm người đứng đầu của ông Huệ khi ông Phạm Thái Hà bị bắt. Trong bài viết này, BBC đã kết luận rằng, chiếu theo quy định thì ông Huệ phải chịu trách nhiệm và diễn biến sau đó đã cho thấy đúng như vậy.

Từ trước đến nay, chưa từng có trường hợp lãnh đạo hay cựu lãnh đạo thuộc Tứ Trụ lại bị kỷ luật sau khi đã từ chức. Ông Vương Đình Huệ là lãnh đạo đầu tiên đối mặt với mức kỷ luật khiển trách khi đã rời cương vị.

Ông Võ Văn Thưởng thì sao?

Một điều đáng chú ý là thông báo mới nhất của Đảng về trường hợp của cựu Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã có các chi tiết cụ thể hơn so với thông cáo hồi tháng 3, khi ông Thưởng xin thôi chức.

Cụ thể, thông báo của Đảng đã chỉ rõ ông Thưởng mắc khuyết điểm trong thời gian ông nắm giữ cương vị ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi nhiệm kỳ 2010 - 2015, ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Thường trực Ban Bí thư, Chủ tịch nước.

Kết luận của Đảng Cộng sản vào ngày 20/11 cho biết ông Thưởng đã "vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; vi phạm quy định những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương; gây hậu quả nghiêm trọng, dư luận xấu, ảnh hưởng đến uy tín của Đảng và Nhà nước".

Thời điểm tháng 3 khi ông Thưởng thôi chức, nhiều nhà quan sát đã đánh giá rằng sai phạm của ông được cho là diễn ra vào giai đoạn ông đang làm Bí thư tỉnh Quảng Ngãi, từ năm 2011-2014.

Trang thông tin điện tử Đảng bộ khối các cơ quan tỉnh Nghệ An đăng tải bài viết nhan đề Đừng thấy Sóng cả mà ngã niềm tin!, một ngày sau khi ông Võ Văn Thưởng mất chức, đã hé lộ rằng sai phạm của ông Thưởng xảy ra thời gian ông làm bí thư Quảng Ngãi.

Cụ thể, trang này viết như sau:

“Các báo cáo của Trung ương và đơn của đồng chí Võ Văn Thưởng nêu rõ, thời gian đồng chí Võ Văn Thưởng làm Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã không kiểm soát chặt chẽ, để cán bộ dưới quyền vi phạm pháp luật, để một doanh nghiệp mượn danh đảm nhận nhiều dự án, can thiệp công tác cán bộ, làm mất lòng tin trong Nhân dân.”

Nhưng với thông báo mới của Đảng thì cho thấy, vi phạm của ông Thưởng có tính xuyên suốt mà thời làm Bí thư Quảng Ngãi chỉ là điểm khởi đầu. Tức là các vi phạm của ông không chỉ diễn ra khi ông còn làm bí thư tại tỉnh Quảng Ngãi, mà còn cả trong thời gian ông giữ các cương vị thuộc hàng cao nhất của Đảng và Nhà nước, trong đó có vị trí nguyên thủ quốc gia, tức chủ tịch nước.

Như vậy, mức độ sai phạm của ông còn nặng hơn so với phán đoán của các nhà quan sát vì nhiều người từng cho rằng, ông Thưởng bị mất chức do sai phạm từ 10 năm trước, không liên quan đến những vị trí khác, đặc biệt là khi ông vào Bộ Chính trị khóa 12, 13 và làm thường trực Ban Bí thư rồi lên chủ tịch nước.

Với mức độ sai phạm mang tính xuyên suốt như vậy, liệu ông Thưởng sẽ phải đối mặt với hình thức kỷ luật nào?

Theo thông báo trên website của Đảng Cộng sản Việt Nam thì "Bộ Chính trị chưa xem xét, xử lý kỷ luật ông Võ Văn Thưởng do ông Thưởng đang điều trị bệnh".

Như vậy, việc kỷ luật ông Thưởng có thể sẽ được quyết định trong thời gian tới.

Tuy chưa rõ mức độ những sai phạm của ông Thưởng nhưng từ trước đến nay, Việt Nam chưa từng có trường hợp nhân vật trong Tứ trụ bị xử lý tới mức hình sự.

Tiến sĩ Nguyễn Khắc Giang, nhà nghiên cứu là khách mời thuộc Viện nghiên cứu ISEAS của Singapore, từng phân tích với BBC rằng việc xử lý hình sự một nhân vật trong Tứ Trụ là câu chuyện mà Đảng phải cân nhắc khi đưa ra chiến dịch chống tham nhũng từ năm 2013 đến bây giờ.

Ông Giang nhắc lại lời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng rằng "đánh chuột nhưng phải bảo vệ được cái bình", hàm ý ở đây có thể là việc chống tham nhũng, đưa ra những cáo buộc đối với lãnh đạo cấp cao nhất, thuộc hàng Tứ Trụ, thì có thể ảnh hưởng tới danh tiếng của Đảng, khiến Đảng mất uy tín.

"Rõ ràng chống tham nhũng là để bảo vệ tính chính danh của hệ thống chính trị Việt Nam, nhưng nếu đưa ra những quyết định xử phạt rất nặng đối với Tứ Trụ chẳng hạn, thì nó sẽ làm ảnh hưởng rất nhiều đến niềm tin của người dân đối với hệ thống.

"Thứ hai nữa là muốn đảm bảo một số giới hạn nhất định, rằng khi là lãnh đạo quốc gia, là chủ tịch nước, hay là thủ tướng hay là tổng bí thư thì họ sẽ có những ưu tiên nhất định," Tiến sĩ Khắc Giang trả lời BBC trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 3/2024, sau khi ông Thưởng mất chức.

Như vậy, có thể Bộ Chính trị sẽ quyết định kỷ luật khiển trách hoặc cảnh cáo đối với ông Thưởng, theo khoản 1 Điều 11 Quy định 22-QĐ/TW được ban hành vào năm 2021.

Quy định này phân quyền cho Bộ Chính trị, Ban Bí thư quyết định các hình thức kỷ luật đảng viên, kể cả đảng viên là cán bộ thuộc diện Ban Bí thư, Bộ Chính trị quản lý; khiển trách, cảnh cáo ủy viên Ban Chấp hành Trung ương (kể cả ủy viên Ban Bí thư, ủy viên Bộ Chính trị) vi phạm phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, sinh hoạt đảng, thực hiện nhiệm vụ đảng viên.

Còn trường hợp cách chức, khai trừ thì Ban Bí thư, Bộ Chính trị báo cáo Ban Chấp hành Trung ương xem xét, quyết định.

Do đó, nếu trường hợp ông Võ Văn Thưởng được đưa ra Trung ương xem xét, quyết định thì đồng nghĩa ông sẽ đối mặt với một trong hai hình thức là cách chức hoặc khai trừ. Nhưng khả năng này không cao.

Ông Võ Văn Thưởng và ông Vương Đình Huệ từng là những chính trị gia có tiền đồ xán lạn.

Cả hai ông là những ủy viên hiếm hoi đã làm trọn một nhiệm kỳ Bộ Chính trị - tức đủ tiêu chuẩn để tiếp tục ở trong Tứ Trụ và duy trì vị trí quyền lực đến sau Đại hội 14. Riêng ông Thưởng là ủy viên Bộ Chính trị trẻ nhất và từng được coi là hạt giống đỏ để thăng tiến lên vị trí tổng bí thư.

Do đó, việc hai ông này mất chức được giới quan sát nhận định là những cơn "địa chấn chính trị" và hiện ông Huệ bị kỷ luật cảnh cáo, ông Thưởng phải điều trị bệnh cho thấy những diễn biến khôn lường trên chính trường Việt Nam, nhất là dưới thời tân Tổng Bí thư Tô Lâm.

Theo BBC Tiếng Việt